6. อาเนญฺชสปฺปายสุตฺตวณฺณนา

[66] เอวํ เม สุตนฺติ อาเนญฺชสปฺปายสุตฺตํฯ ตตฺถ อนิจฺจาติ หุตฺวา อภาวฏฺเฐน อนิจฺจาฯ กามาติ วตฺถุกามาปิ กิเลสกามาปิฯ ตุจฺฉาติ นิจฺจสารธุวสารอตฺตสารวิรหิตตฺตา ริตฺตา, น ปน นตฺถีติ คเหตพฺพาฯ น หิ ตุจฺฉมุฏฺฐีติ วุตฺเต มุฏฺฐิ นาม นตฺถีติ วุตฺตํ โหติฯ ยสฺส ปน อพฺภนฺตเร กิญฺจิ นตฺถิ, โส วุจฺจติ ตุจฺโฉฯ มุสาติ นาสนกาฯ โมสธมฺมาติ นสฺสนสภาวา, เขตฺตํ วิย วตฺถุ วิย หิรญฺญสุวณฺณํ วิย จ น ปญฺญายิตฺถ, กติปาเหเนว สุปินเก ทิฏฺฐา วิย นสฺสนฺติ น ปญฺญายนฺติฯ เตน วุตฺตํ ‘‘โมสธมฺมา’’ติ, มายากตเมตนฺติ ยถา มายาย อุทกํ มณีติ กตฺวา ทสฺสิตํ, พทริปณฺณํ กหาปโณติ กตฺวา ทสฺสิตํ, อญฺญํ วา ปน เอวรูปํ ทสฺสนูปจาเร ฐิตสฺเสว ตถา ปญฺญายติ, อุปจาราติกฺกมโต ปฏฺฐาย ปากติกเมว ปญฺญายติฯ เอวํ กามาปิ อิตฺตรปจฺจุปฏฺฐานฏฺเฐน ‘‘มายากต’’นฺติ วุตฺตาฯ ยถา จ มายากาโร อุทกาทีนิ มณิอาทีนํ วเสน ทสฺเสนฺโต วญฺเจติ, เอวํ กามาปิ อนิจฺจาทีนิ นิจฺจาทิสภาวํ ทสฺเสนฺตา วญฺเจนฺตีติ วญฺจนกฏฺเฐนปิ ‘‘มายากต’’นฺติ วุตฺตาฯ พาลลาปนนฺติ มยฺหํ ปุตฺโต, มยฺหํ ธีตา, มยฺหํ หิรญฺญํ มยฺหํ สุวณฺณนฺติ เอวํ พาลานํ ลาปนโต พาลลาปนํฯ ทิฏฺฐธมฺมิกา กามาติ มานุสกา ปญฺจ กามคุณาฯ สมฺปรายิกาติ เต ฐเปตฺวา อวเสสาฯ ทิฏฺฐธมฺมิกาฯ กามสญฺญาติ มานุสเก กาเม อารพฺภ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ อุภยเมตํ มารเธยฺยนฺติ เอเต กามา จ กามสญฺญา จ อุภยมฺปิ มารเธยฺยํฯ เยหิ อุภยเมตํ คหิตํ, เตสญฺหิ อุปริ มาโร วสํ วตฺเตติฯ ตํ สนฺธาย ‘‘อุภยเมตํ มารเธยฺย’’นฺติ วุตฺตํฯ

มารสฺเสส วิสโยติอาทีสุปิ ยถา โจฬสฺส วิสโย โจฬวิสโย, ปณฺฑสฺส วิสโย ปณฺฑวิสโย, สํวรานํ วิสโย สํวรวิสโยติ ปวตฺตนฏฺฐานํ วิสโยติ วุจฺจติ, เอวํ เยหิ เอเต กามา คหิตา, เตสํ อุปริ มาโร วสํ วตฺเตติฯ ตํ สนฺธาย มารสฺเสส วิสโยติ วุตฺตํฯ ปญฺจ ปน กามคุเณ นิวาปพีชํ วิย วิปฺปกิรนฺโต มาโร คจฺฉติฯ เยหิ ปน เต คหิตา, เตสํ อุปริ มาโร วสํ วตฺเตติฯ ตํ สนฺธาย มารสฺเสส นิวาโปติ วุตฺตํฯ